Da li možeš da preživiš pad sa visine? * FIZIČARENJE

14/10/2024

Goran Ivković, profesor fizike Nekategorisano, ZANIMLJIVOSTI iz fizike Alana Mageeja, fizika, pad sa visine, preživeli pad, terminalna brzina, Vesne Vulović

Da li možeš da preživiš pad sa visine?

Zakon gravitacije i terminalna brzina

Pad sa velike visine je scenario koji se često pojavljuje u akcionim filmovima i video igrama, ali šta se zapravo dešava kada neko padne sa velike visine u stvarnom svetu? Možemo li preživeti pad zahvaljujući naučnim principima kao što su gravitacija i terminalna brzina? U ovom tekstu ćemo istražiti zakon gravitacije, terminalnu brzinu i faktore koji utiču na preživljavanje nakon pada sa visine.

Gravitacija – Sila koja nas povlači ka zemlji

Da li možeš da preživiš pad sa visine?

Gravitacija je osnovna sila koja deluje na sve objekte na Zemlji, pa tako i na naše telo. Prema Njutnovom zakonu gravitacije, sva tela privlače jedno drugo, a ta privlačnost zavisi od njihove mase i udaljenosti. Zemlja ima ogromnu masu, pa njen gravitacioni uticaj snažno privlači sve objekte prema njenoj površini.

Kada skočimo ili padnemo sa visine, gravitacija ubrzava naše telo prema tlu. Ovo ubrzanje iznosi približno 9,8 metara po sekundi na kvadrat (m/s²), što znači da na svaku sekundu naše telo postaje brže za 9,8 m/s. Što je veća visina sa koje padamo, više vremena imamo da se ubrzamo, pa našu brzinu prilikom udara sa zemljom određuju gravitacija i visina pada.

Terminalna brzina – Granica brzine pri slobodnom padu

Međutim, ubrzanje ne traje zauvek. Kako padamo kroz vazduh, susrećemo se sa otporom vazduha, koji deluje suprotno od pravca kretanja i usporava našu brzinu. Kako se naša brzina povećava, otpor vazduha postaje sve jači. Na kraju, dostignemo tačku kada sila otpora vazduha postane jednaka sili gravitacije – tada prestajemo da ubrzavamo i nastavljamo da padamo konstantnom brzinom. Ova brzina je poznata kao terminalna brzina.

Za prosečnu osobu koja pada u standardnoj poziciji sa raširenim rukama i nogama, terminalna brzina iznosi oko 195 km/h. U slučaju kada osoba pada u poziciji poput padobranca, sa ispruženim telom, terminalna brzina može biti veća, dok zauzimanje položaja u kojem telo pruža veći otpor (poput raširenih ruku i nogu) smanjuje brzinu.

Da li možeš da preživiš pad sa visine?

Da li je moguće preživeti pad sa visine?

Da li možeš da preživiš pad sa visine?

Pad sa visine iznad nekoliko desetina metara često se čini fatalnim, ali postoje brojni faktori koji mogu uticati na šanse za preživljavanje. U nekim slučajevima, ljudi su preživeli padove sa neverovatnih visina, ali ti slučajevi uključuju posebne okolnosti koje smanjuju silu udara. Evo nekoliko faktora koji mogu uticati na ishod:

a) Površina na koju padate

Jedan od ključnih faktora u preživljavanju pada je vrsta površine na koju sletite. Mekane površine poput snega, peska ili vode (ako se pravilno uđe) mogu apsorbovati deo kinetičke energije i smanjiti silu udara na telo. Nasuprot tome, pad na tvrdu površinu, poput betona, gotovo sigurno rezultira ozbiljnim povredama ili smrću, jer energija udara ostaje unutar tela.

b) Položaj tela prilikom udara

Način na koji telo dolazi u kontakt sa zemljom takođe je važan. Padobranci se obučavaju da slete tako da raspodele silu udara kroz celo telo, što smanjuje rizik od smrtonosnih povreda. Slobodni pad na noge ili bočni deo tela može povećati šanse za preživljavanje, jer omogućava telu da apsorbuje udar u fazama.

c) Usporavanje pre udara

Bilo kakvo usporavanje pre udara može značajno povećati šanse za preživljavanje. Padobranci koriste padobrane da smanje svoju brzinu pre udara sa zemljom, ali čak i prirodne prepreke, poput krošnji drveća, mogu delovati kao usporivači i smanjiti terminalnu brzinu pre nego što osoba udari o zemlju.

d) Sposobnost tela da izdrži udar

Ljudsko telo je izuzetno otporno, ali ima svoja ograničenja. Deca ili ljudi manje težine mogu imati veću šansu za preživljavanje pada, jer postižu niže terminalne brzine zbog manje mase. Takođe, u određenim situacijama, ljudi koji su nesvesni ili opušteni prilikom pada mogu preživeti jer njihovo telo nije ukočeno, što smanjuje rizik od povreda.

Priče o preživljavanju neverovatnih padova

Postoje zabeleženi slučajevi ljudi koji su preživeli padove sa velikih visina, a najpoznatiji je slučaj Vesne Vulović, stjuardese koja je preživela pad sa visine od 10.000 metara nakon što je eksplodirao avion u kojem je bila. Vesna je imala neverovatnu sreću, jer je bila u zadnjem delu aviona koji je usporio pad, a uz to je pala na snegom prekriveno tlo, što je dodatno ublažilo udar.

Još jedan poznati slučaj je pad vojnika Alana Mageeja, koji je preživeo pad sa visine od 6.700 metara kada je ispao iz svog bombardera tokom Drugog svetskog rata. Njegov pad je ublažila staklena kupola železničke stanice na koju je pao, što je smanjilo silu udara.

Ovi primeri pokazuju da je preživljavanje moguće u izuzetnim okolnostima, ali većina padova sa velike visine na tvrdu površinu završava fatalno.

Da li možeš da preživiš pad sa visine?

Pad sa visine može biti smrtonosan, ali nauka o gravitaciji i terminalnoj brzini nam pomaže da razumemo kako i zašto neki ljudi uspevaju da prežive. Terminalna brzina je ključni faktor koji određuje maksimalnu brzinu tokom pada, dok površina na koju padnemo, način na koji padamo i bilo kakvo usporavanje pre udara mogu značajno uticati na ishod.

Iako ekstremni slučajevi preživljavanja pada sa velikih visina fasciniraju javnost, važno je razumeti da su oni izuzetak, a ne pravilo. Nauka o preživljavanju slobodnog pada podseća nas na važnost razumevanja prirodnih zakona i učenja kako da ih iskoristimo za našu bezbednost.

Ako vas interesuju zanimljivosti iz sveta fizike možete pogledati linkove:

П	У	С	Ч	П	С	Н
	1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12	13
14	15	16	17	18	19	20
21	22	23	24	25	26	27
28	29	30	31

Da li možeš da preživiš pad sa visine?

Zakon gravitacije i terminalna brzina

Gravitacija – Sila koja nas povlači ka zemlji

Terminalna brzina – Granica brzine pri slobodnom padu